Ўроз ҲАЙДАР – 1957 йилда туғилган. Тошкент давлат университетининг (ҳозирги
ЎзМУ) география факультетини тамомлаган. Ижодкорнинг “Қуёш ўтови”, “Куйловчи
тошлар”, “Мусиқор”, “Оқ соя”, “Аксиома”, “Вақт изтироби”, “Руҳафзо”, “Кечиккан
фасл”, “101 сонет”, “Фалак фаввораси”, “Сукут ҳаққуши” номли китоблари нашр
этилган.
***
Мен ҳавода учиб юрибман гўё,
Оёқ қўйгудайин ерда жой йўқдир.
Эвоҳ, фариштамнинг нигоҳи ўқдир,
Ҳар заррада борим талош, бенаво.
Орзу қотилиман – умидсиз банда,
Йўлим ёритолмай Ой ҳам шарманда.
Шамол эса олмай паришонхотир,
Кўройдин тўридан тўқийди ўлан.
Тун – аждар, оғзидан ёйилаётир
Ер-кўкни чирмаган қоп-қора гулхан.
Мана, кунлар соя ташламоқда боз,
Қуёш шамсиясин ёймайин ҳали.
Яланғоч дарахтлар бурғусин чалиб
Қиш олди сафарга чорлайди хуш соз.
Ариқларнинг чучук тилида минг роз,
Хазонларнинг куйи аччиқ, таънали.
Ҳувуллаган боғ ҳам боқур гинали,
Йўллар иш ташлаган, сукутга ҳамроз.
Ўғирлатиб қўйган чолдек ҳассасин,
Бўғотларда титрар қорнинг нафаси.
Совуқ нафосатнинг қаҳри намоён
Сўлган чечакларнинг аччиқ бўйида.
О, соясиз кунлар қуршагай шу он,
Борлиққа ўт инса Ишқнинг куйидан.
Ҳувуллаб ётибди менсиз далалар,
Мезон ипларида чувалган борлиқ.
Кўзимга осмон ҳам қиладир торлик,
Қайларга учмоқда оққув галалар.
Жимжитлик этагин силкур нолалар,
Тоғларнинг тушида фалаж бедорлик.
Булутлар кўчида йўқ улуғворлик,
Тўкилмай жон тилар томчи – жолалар.
Сафардан қайтмаган ҳали табиат,
На қуёшда тафт бор, на кўкда қудрат.
Бўм-бўшлик эҳсони – Сукунат, холос,
Отилган қуш каби ётибди бежон.
Ҳеч нени ҳеч бир не айламас халос,
Ҳар неки ҳар нега асирдир, инон!
Қўшиқ
1
Юлдузлар – қорачиқ сўқир кўздаги,
Мотамсаро Ойнинг сочлари сўзон.
Нақадар ёлғизман, тундек зимистон,
Тўрт тараф жарликдир, кўринмас таги.
Кел дедим, келмади Сукут малаги,
Сас сузди ҳавода: – Бўлма топағон.
Ўзинг чопағонсан, отинг чопағон,
Сенсиз айланмагай кўк чархпалаги.
Ай, менинг кўзимни чўқиган қузғун,
Осмоним қонталош, ерим-чи, бузғун,
Қорнинг овозидан титрайди ҳаво,
Ёлғон латифалар тўқир бунда Ишқ.
Ҳар кимдан тиланиб жон сўрар наво,
Оёқлар остида питирлар қўшиқ.
2
Сен менинг созимсан кўҳна Сукунат,
Ҳасратинг куйига маломат – маҳр.
Гавҳардай порлаган булдуруқ – қаҳр
Гулнинг лабларида, бижғир уфунат.
Тўсраяр нигоҳсиз қуёш – беқудрат,
Азалдан ҳайронлик ёрлиғи, ахир.
Хазонлар куйидан тиниқ сув тахир,
Адашган шамол ҳам хўрсинур фақат.
Никоҳсиз дунёда никоҳимда Ишқ,
Қушчадек жавдирар нигоҳимда Ишқ.
Суюкли жуфтимсан энди Сукунат,
Гулханимда ёнсин мудраётган тош.
Бунда музлаб ётган кўздаги ғафлат,
Бир бора ёнмоққа тополсин бардош.
3
Эй, кўҳна Коинот – гумбази даҳр,
Кўксинг тўла тош-ку, сендан не нажот.
Токай Ишқни овлар кўринмас сайёд –
Дилнинг ноласидан туғилган қаҳр.
Қаҳр эмган қўшиқ беқанот қуш бир,
Парвози туш унинг, нағмаси – иснод.
Долғалар фалаждир, тўлқинлар ношод,
Фалак шовқинидан олам беҳушдир,
Қайғу оҳангини харж этгай Ҳумо,
Ишққа зорлар ҳар дам қолур бенаво.
О, буюк Коинот кўксинг тўла тош,
Наҳотки, ғазабинг ўч улгусидан.
Ишқсизлик бодаси бўлганда талош,
Осмон қулаб тушгай Ер кулгусидан.
Кўзларингда зоҳир инжа маъюслик,
Бу не малолатдур, бу не аломат.
Севги саҳросида қайсар Қайсдек,
Кошки топган эрса жоним ҳаловат.
Қафасдаги қушдек хорлик ичра зор,
Бир дийдор оғуши чорлайди озод.
Мен-ку ҳақ элинда бир дарвеш сувор,
Ичимда тош қотган минг асрлик дод.
Ё туғилдиммикан ердан олдинроқ,
Барча сайёрада яшаганман ё.
Ҳеч нарса ёт бўлиб туюлмас бироқ,
Тўрт тарафдан менга боқади Дунё.
Ул ҳам муҳтож эрур қибланамога,
Таянч нуқтасидан айродир, айро.
Бир дийдор истайди боқиб самога,
Қибласин йўқотган менинг каби ё?
Даврон танбеҳидан тош қотди дийдам,
Кузги оғочдайин тўкилди борим.
Нечун келмади мен узоқ кутган дам?
Қўлим тутганда ҳам ҳатто ағёрим.
Сокин ўйларимнинг эпкинидан маст,
Самовий ҳисларнинг нафасин туйдим.
Чанқоқ юлдузларни, боққанча элас,
Интизор кўзларнинг оҳига йўйдим.
Қиз бола севгиси ошиқликка тож,
Йигит кипригида қотган жола – ишқ.
О, жудолик майи – тўланмаган бож,
Наҳот барчасининг товони – қўшиқ?!
Қай қалбдан орзиқиб излайман паноҳ,
Ўт ичида қолган қушдайин бежо.
Аслида дунё бу – унут бандаргоҳ,
Унда на чорлов бор, на бор илтижо.
Дарё соҳилига ботган қайиқдай,
Ваҳший тўлқин узра на отдим қулоч.
Умрим нишонига тегмаган ўқдай,
Ҳамон манзилини топмай яланғоч.
Айтаверсам тўлмас гапнинг халтаси,
Бобом айтар эди: “Ўссанг, тоғдай ўс”.
Дўст тутдим ҳаммани йўқ деб оласи,
Нечундир ўзимга бўлолмадим дўст!
Ҳаёт
Сенданмас, ўзимдан ўгирганман юз,
Хижолат чекмоққа бўйсунмас юрак.
Менга оға бўлди, билмам, нега куз?
Баҳорим севгимдай маъюс, жонсарак.
Тоғлар қўл силтаган, дарёлар хомуш,
Йўллар ҳам бекинган ташламайин из.
Товус ноласидек аччиқ бир товуш,
Кўнглимда чўғ титар ёнмоқ-чун ҳаргиз.
Ким кўрган, айт, ёнган тошнинг кулини,
Қуёшни келида туймоққа тенг бу.
Бандаси юлолмас умрим гулини,
Илдизи сендирсан, ишқингдан улгу.
О, нақадар оғир ишқда туғилиб,
Ишқни туғ айламак, томчидай йитдим.
Меҳр гўшангасин хилхона билиб,
Ғурбат кўчасини бошпана этдим.
Мавҳум гўзалликка ўчмиз нақадар,
Истаймиз илоҳнинг нурли кўшкини.
Қанотин юлмоқдан қилмайин ҳазар,
Қафасда асраймиз хаёл қушини.
Озодлик рағбати наҳотки зулм,
Бахтдан ясагандек қайғу тожини.
Ҳур қалбни овлаган каби шум ўлим,
Макрдан тўларми орзу божини.
Хиёнаткор кўзнинг олов жодуси,
Ё ҳаёт майига солгуси оғу.
Олис юлдузларнинг сўник ёғдуси,
Наҳот тўниб қолган аждодлар оҳи.
Оғир ўйлар ичра гангийди бошим,
Кўникмакка асло бўй бермас юрак.
Гарчи умрим – саҳро, қумлар-да лошим,
Хўмрайган минордек на атроф сергак.
Ҳақиқий гўзаллик тутганда кўзгу,
Ҳар неки юз очса, боқсак беҳавас.
Лаънату нафратдан олгаймиз улгу,
Қабоҳат маъбудин қулидирмиз, бас!
Мингчинор
Темур – улкан чинор, Улуғбек – чинор,
Чинорлар заминнинг ўзаги азал.
Қўббаси осмондир – чўнг зангор минор,
Кенгликлари олтин юқидан зарҳал.
Бунда Али Қушчи юлдуз санаган,
Бедил бобосининг мангу ҳамдами.
Не шунқор ҳайратдан ўзин таниган,
Абдулла1
нинг бунда сингган қадами.
Мингчинор – яшил туғ кўтарган маъво,
Балки белбоғидир алп Осиёнинг.
Шундан кучга тўлиб собит, бебаҳо,
Чинорлари кўпдир Қашқадарёнинг!
1
Абдулла бахши Нурали ўғли назарда тутиляпти.